İslâm'da Yönetim Kaideleri

İslâm'da yönetim nizamı dört kaide üzerine kurulmuştur:

1- Hakimiyet Ümmetin Değil, Şeriatın'dır.

Müslümanın ve ümmetin iradesini yöneten, müslümanın ve ümmetin bizzat kendisi değildir. Aksine müslüman ferdin ve müslüman ümmetin iradesi yalnızca Allah'ın emirlerine ve yasaklarına göre yürütülmektedir. Yüce Allah şöyle buyuruyor:

"Hayır, -öyle değil- Rabbine and olsun ki, onlar aralarında ihtilafa düştükleri şeyde seni hakem kılmadıkça iman etmiş olmazlar." (Nisa 65)

"Allah ve Resulü bir emre hükmettiği zaman, hiçbir erkek ve kadına, işlerinde kendi isteklerini yapmak (serbestlik) yoktur." (Azhab 36)

"Ey iman edenler! Allah'a itaat eden, Peygambere ve sizden olan emir sahiplerine itaat edin. Eğer bir şeyde çekişirseniz, Allah'a ve Ahiret Günü'ne inanıyorsanız, o şeyi Allah'a ve Resulü'ne götürün." (Nisa 59)

Resulullah (SAV) de hadisinde şöyle buyurdu: 

"Sizden biriniz, düşünce ve istekleri benim getirdiğime tâbi olmadıkça asla iman etmiş olmaz."

İşte bu deliller, hakimiyetin ancak Şeriat'a ait olduğu, ümmete ait olmadığı hakkında açıktırlar.

2- Sulta (Otorite), Ümmetindir.

Sultanın (otoritenin), yani yönetmenin ümmet tarafından beyatla nasbedilmesi için Şeriat koyucunun tayin ettiği yolla ümmete ait olduğu açıktır. Halife'nin bu beyatla sultayı almış olması ve ümmet adına yönetmesi, sultanın ümmete ait olup onu dilediğine vermesine dair açık bir delildir. Ümmetin emiri emirliğe getirmesi, onu nasb etmesi ve ona itaat etmesini açıklayan sarih hadisler gelmiştir. Abdullah b. Ömer'den Nebî (SAV)'in şöyle buyurduğu rivayet olunmuştur: "Aralarından birisini kendilerine emir seçmeden, üç kişiye yeryüzünde sefere çıkıyor olmaları helâl değildir." (Ahmed b. Hanbel, Sahabe, 6360) Bu hadis emirliğe getirmenin ümmete ait olduğunun sarih bir delilidir. Beyatın ümmete ait olduğunu açıklayan beyat hadisleri daha önce geçmişti.

3- Yönetimde Kendileri Adına Bir Tek Halife Seçmeleri, Müslümanların Hepsine Farzdır.

Halife nasb edilmesi ve bir tane olmasının vacib oluşu hakkındaki hadisler yukarıda (bir önceki sayfada) geçmişti. Aynı zamanda, sahabenin icmaı da buna delâlet etmektedir.

4- Devlette Tatbik Edilen Hükümleri Benimseme Hakkı Yalnızca Halife'nindir.

Anayasa Ve Diğer Kanunları Koyan da Odur. Yalnızca Halife'nin hükümler benimseme hakkına sahip olduğu sahabenin icmaı ile sabittir. Bu icmaadan şu meşhur kaideler çıkartılmıştır: 

"İmamın emri, ihtilafları kaldırır." "Sultanın emri uygulanır." "Müşkillerden ortaya çıkanlar miktarınca, hükümler ihdas etmesi, sultanın hakkıdır."