İslâm'da Yönetim Nizamıyla İlgili Hükümler

İslâmî Sulta (Otorite)

İslâm Dini, İslâmî otoritenin Allah'ın indirdiğiyle hükmetmek/yönetmek olduğunu belirlemiştir. Yüce Allah şöyle buyurdu: "Aralarında Allah'ın indirdiğiyle hükmet, onların arzularına uyma ve Allah'ın sana indirdiğinin bir kısmında seni fitneye düşürmelerinden sakın." (Maide 49)

"O halde aralarında Allah'ın sana indirdiğiyle hükmet. Sana gelen haktan ayrılıp da onların heveslerine uyma." (Maide 48) Bundan dolayı her sultan (otorite) Allah'ın indirdiğiyle yani Kitab ve Sünnet'le hükmeder/yönetir. İslâmî hüküm yani İslâmî sulta (otorite) budur.

.

İslâm'da Yönetim Nizamının Şekli

İslâm, yönetim nizamının şeklinin Hilâfet Nizamı olduğunu belirlemiş ve bu nizamı İslâm Devleti'nin tek yönetim nizamı kılmıştır. Müslim, Ebu Hazim'den rivayet etmiştir: "Ebu Hureyre (ra) ile beş yıl kaldım. Nebî (SAV )'in şöyle buyurduğunu anlatırken işittim: "İsrailoğullarını Peygamberler yönetmekteydiler. Ne zaman biri ölürse ardından diğer peygamber gelirdi. Benden sonra artık bir peygamber yoktur; halifeler olacaktır, hem de pek çok." (Ahmed b. Hanbel, Mükessirin, 7619)

Bu Hadisi Şerif, Resulullah'tan sonra İslâm'da yönetim nizamının Hilâfet olduğunun açık bir delilidir. İslâm'da, İmametin yani Hilâfet'in tek yönetim nizamı olduğunu, gelen pek çok hadis teyid etmektedir:

"Benden sonra Nebi yoktur, Halifeler olacaktır." (Buhari, Ehadis Enbiya, 3196)

"İki halifeye beyat edildiğinde..." (Müslim, İmara, 3444) gibi ve buna benzer hadisler İslâm düzeninin başka bir nizam değil, Hilâfet nizamı olduğuna delâlet eder.

.

Halife'yi Nasbetmenin Yolu

İslâm, Halife'nin nasbedilme yolunun biat olduğunu belirlemiştir. Nafi'in İbn Ömer'den rivayetine göre, İbn Ömer şöyle demiştir: Ömer (RA) anlattı; Resulullah'ın şöyle buyurduğunu işittim: "Kim boynunda beyat (halkası) bulunmadan ölürse cahiliyye ölümüyle ölmüştür." (Müslim, İmara, 3441) Ubade b. es-Samit'in şöyle dediği rivayet edildi: "Biz Resulullah'a rahatlıkta ve zorlukta dinleyip itaat edeceğimize, emir sahipleriyle çekişmeyeceğimize her nerede olursak olalım hiç bir kınayıcının kınamısından korkmadan, Allah için hakkı tutacağımıza veya söyleyeceğimize beyat ettik/söz verdik." Başka bir hadiste ise;

"İki Halife'ye beyat edildiğinde; onlardan, sonrakini öldürün" (Müslim, İmara, 3444) denilmiştir.

İşte bu hadisler, Halife'nin seçilme yolunun beyat olduğuna açıkca işaret etmektedir. Aynı zamanda bu konuda sahabenin icmaı da gerçekleşmiştir.

Buna göre, Hilâfet Nizamında kaim olan ve içinde biat yoluyla Halife'nin nasbedildiği ve Allah'ın indirdiği ile yani Kitab ve Sünnet'le hüküm edildiği her hüküm ve sulta (otorite), İslâmî hüküm ve İslâmî sulta (otorite) dir.

Müslümanların nasbettiği ve rızayla beyat ettiği her Halife, Şer'an Halife sayılır ve kendisine itaat etmek de vacib olur.

Bundan dolayı Krallık rejimi İslâmî bir nizam değildir. İslâm; Britanya ve İspanya'da olduğu gibi devlete başkanlık eden fakat yönetmeyen, Kral'ın bir sembol olduğu Kraliyet Sistemini kabul etmez. Çünkü, Halife bir sembol değil, aksine hakim ve ümmet yerine Allah'ın Şeriatı'nı infaz eden kimsedir. Suudî Arabistan ve Ürdün'deki gibi Kral'ın hem reislik yaptığı hem de yönettiği Krallık Sistemini de kabul etmez. Çünkü Halife, krallar gibi Hilâfet'e miras yoluyla varis olamaz. Aksine onu müslümanlar seçer ve ona beyat ederler ve İslâm'da veraset rejimi caiz değildir. Aynı zamanda Halife, müslümanlardan herhangi birinin sahip olduğu haklardan başka herhangi bir hakka sahip değildir. Sorumlu tutulmayan krallar gibi kanunlar üstü de değildir. Bilâkis, Allah'ın hükümlerine boyun eğen ve yaptığı her işlemde muhasebe olunan bir kimsedir.

Krallık Sistemi böyle olduğu gibi, Cumhuriyet rejimi de İslâmî bir nizam değildir. İster Birleşik Devletler'de olduğu gibi başkanlık sistemi olsun, isterse Batı Almanya'da ortaya çıktığı gibi parlamenter sistem olsun; İslâm, Cumhuriyeti kabul etmez. Çünkü, her iki şekli ile de Cumhuriyet rejimi, hakimiyetin halka ait olduğu demokratik düzen üzerine kuruludur. Oysa Hilâfet Nizamı, hakimiyetin Şeriat'a ait olduğu İslâm Nizamı üzerine kuruludur. Böyle olduğu içindir ki, ümmet Halife'yi seçme ve muhasebe hakkına sahip olsa da, onu azletme hakkına sahip değildir. Halife'yi azleden yani azlini gerektiren bir muhalefetle Şeriat'a aykırı davrandığında onu azleden şerî hükümdür. Azlini gerektiren bir muhalefetle Şeriat'a aykırı gittiği zaman Halifeyi azletme yetkisine sahip olan yalnızca Mezalim Mahkemesi'dir. Çünkü, Yüce Allah şöyle buyuruyor:

"Ey iman edenler! Allah'a itaat eden, Peygambere ve sizden olan emir sahiplerine itaat edin. Eğer bir şeyde çekişirseniz, onu Allah'a ve Peygamberine döndürün. Allah'a ve Ahiret Günü'ne inanıyorsanız." (Nisa 59) Yani o şeyi Allah'ın ve Resulün hükmüne döndürün. Allah'ın ve Peygamber'in hükmünü temsil eden ise Mezalim Mahkemesi'dir. Oysa Cumhurbaşkanı'nı azletme yetkisine sahip olan halktır. Çünkü halk hakimiyetin ve icranın tek sahibidir.

Halife, belirli bir müddetle sınırlı değil, bilâkis İslâm'ı tatbik etmekle sınırlıdır. Eğer İslâm'ı tatbik etmezse, nasbedilmesinden bir ay sonra bile olsa azlolunur. Oysa Cumhurbaşkanı muayyen bir müddetle bağlıdır. Üstelik parlementer sistemde Cumhurbaşkanı'yla birlikte Başbakan vardır. Cumhurbaşkanı da yönetmeyen bir semboldür ve onun yanında hakim olan Başbakan'dır. Halbuki Halife tek hakimdir. Yönetim işlerini yürüten ve uygulayan bizzat kendisidir. Halife'yle beraber kendisinden başka yöneten bakanlar yoktur.

Başkanlık Sistemi'ne gelince; Cumhurbaşkanı yönetimi yürüten kendisi de olsa, yanında yönetim yetkisine sahip olan bakanlar vardır. Cumhurbaşkanı da onların reisidir ve hükümet başkanı makamındadır. Bu ise Hilâfet Nizamı'na aykırıdır. Çünkü Halife, yönetimi bizzat yürüten ve yanında ona yardım eden muavinleri bulunan kimsedir. Bu muavinlerin, cumhuriyetçi demokratik rejimde bakanların sahip olduğu yetkiler gibi bir yetkileri yoktur. Halife onlara başkanlıkta bulunduğu zaman devletin başkanı sıfatıyla seçip idare eder, yürütme kurulunun başkanı sıfatıyla değil.

Bunun içindir ki, Hilâfet Nizamı'yla Cumhuriyet Rejimi arasında büyük fark vardır. Bundan dolayı da İslâm Devleti'ne de "İslâm Cumhuriyeti" demek asla caiz olmadığı gibi, "İslâm'da yönetim düzeni (hükmetme nizamı) cumhuriyet nizamıdır" demek veyahut İslâm'la Cumhuriyet Rejimi arasında tam bir karşıtlık bulunmasına rağmen; "İslâm, cumhuriyetçi bir düzendir" demek asla caiz olmaz.

.

Hilâfet Devleti'nin Tek Oluşu

İslâm'da yönetim nizamı olan Hilâfet Nizamı tek bir devletin vahdet nizamıdır; federal bir düzen değildir.

Tek bir İslâm Devleti dışında, dünyada bütün müslümanlar için başka devletlerin bulunması caiz değildir; kendilerine Allah'ın Kitabı ve Peygamber'in Sünneti'ni yani İslâm Şeriatı'nı uygulayan bir tek Halife dışında halifelerin bulunması da caiz olmaz. Çünkü, şerî delil böyle gelmiş ve bunun dışındakini de haram kılmıştır. Abdullah b. Amr b. el-As (ra)'den rivayet edildiğine göre Resulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Kim bir imama beyat eder, elinin ayasını ve kalbinin semeresini ona verirse -ona gönül hoşluğuyla beyat ederse- ona itaat etsin. Onunla çatışan bir başkası gelirse, sonrakinin buynunu vurun." (Müslim, İmara, 3431) Ebu Sâid el-Hudrî'den Resulullah (sav)'ın şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "İki halifeye beyat edildiği zaman, onlardan sonrakini öldürün." (Müslim, İmara, 3444) Yine Arfece'den rivayet edilmiştir ki: "Size kim gelir de toplanmış saflarınızı dağıtmayı ve cemaatınızı ayırmayı isteyerek emrederse onu öldürün." (Müslim, İmara, 3443)

Bu hadisler, müslümanlar için tek bir Halife'den başkasının bulunmasının caiz olmadığını göstermek bakımından gayet açıktırlar. Eğer onunla çekişen bir başka şahıs gelirse ikincisi öldürülür, yahut ikincisine beyat edilecek olursa Halife birincisidir, ikincisi vazgeçmediği takdirde öldürülür. Eğer biri devleti taksim etmek veya kendisini halifeliğe getirmek için Halife'yle çarpışmaya kalkışırsa, öldürülmesi vacibtir. Bu hadisler müslümanların birden fazla devletlerinin bulunmasının caiz olmadığı; İslâm Devleti'nin federasyonlardan oluşan birleşik bir devlet olmayıp tek bir devlet olduğu hakkında açık delildir.