BİRLİKTE ÖLDÜRMEK VE KATİLE YARDIMCI OLMAK |
|
Bir kişinin öldürülmesine karşılık
topluluğun öldürülmesi gerektiği hususunda şüphe yoktur.
Çünkü öldürenin cezalandırılması hususunda gelen
hadislerin nassı, tek kişiyi de bir topluluğu da
kapsamaktadır. Rasülün; َ"Her kimin bir yakını
öldürülür ise o, iki hayırlı şeyden birisini yapmakta
serbesttir. Ya fidye alır ya da (kısas gereği onun)
öldürülmesini ister."
* sözü, bir kişinin
öldürülmesini de bir topluluğun öldürülmesini de
kapsamaktadır. "Ömer'in, bir kişiye karşılık bir
topluluğun öldürülüp öldürülmeyeceği hakkındaki
sorusuna Ali şöyle cevap verdi: Eğer bir topluluk
hırsızlık yapsa sen onların hepsinin ellerini keser miydin?
Ömer: Evet, deyince, Ali: Katletmek de böyledir, dedi."
İki veya daha çok sayıdaki bir grup, bir kişinin
öldürülmesi olayına katılmışlarsa bunların hepsi
cezalandırılır, öldürülen bir kişi olsa bile hepsi
öldürülür.
Ancak öldürme olayına katılmış olmanın
ne anlama geldiği konusu, kişinin öldürme fiilinde oynadığı
role bağlı bir durumdur. Şayet öldürülenin vurulmasına
katılmışsa kesinlikle öldürme eylemine katılmış
sayılır. Vurma eylemine katılmamışsa duruma bakılır:
Kolaylık sağlamışsa yani; öldürülen kişiyi tutarak
katilin vurmasını sağlamışsa veya onu katile getirmişse ve
buna benzer fiilleri yapmışsa, öldürme fiiline katılmış
sayılmaz, yalnızca yardımcı olmuş sayılır, bu nedenle de
kısas gereği öldürülmez ancak hapsedilir. Darakutni İbni
Ömer'den şunu tahric etmektedir: Nebi (sav) dedi ki: "Bir
adam birisini yakalar ve bir başkası da onu öldürürse;
öldüren öldürülür, yakalayan ise hapsedilir."
Bu hadis, yardımcı olanın öldürülmeyeceği fakat otuz
yıla kadar uzun süreli hapsedileceği hususunda sarihtir. Ali
b. Ebu Talib, ölünceye kadar hapsedilmesi gerektiğini söyler.
Şafii, Ali (ra)'den yaptığı rivayete göre; kasten bir adamı
öldüren ve yakalayan kimse hakkında şöyle demiştir: "Katil
öldürülür, diğeri ise ölünceye kadar hapsedilir."
Dolayısıyla öldürme fiiline doğrudan katılmayıp
yardımcı olan kimse öldürülmeyip hapsedilir, katılan kimse
ise katılmadaki rolü ne olursa olsun kesinlikle öldürülür.
Buna göre doğrudan katılan, teşvik ederek katılan, plan
kurarak katılan ve tuzak kurarak katılanların hepsi öldürme
fiiline katılmış sayılırlar. Çünkü bunlar, öldürme
fiiline kalkışmalarından dolayı, öldürme olayına
katılmış sayılırlar. Bunların öldürme olayına;
vurmakla, plan kurmakla katılmış olmaları fark etmez,
çünkü bunların hepsi öldürme amellerindendir. Dolayısıyla
yaptığı iş öldürme eyleminden sayılan herkes, doğrudan
katılan katil gibi öldürülür. Ancak kolaylık sağlayan
kimse, ne doğrudan ne de dolaylı katılımcı sayılmaz. Hadis
de özellikle buna işaret etmektedir.
|