ı-) Evlerin Oturmak İçin Kiralanması |
|
Kim oturmak için bir evi kiralarsa, onun onda bizzat kendisinin oturması
ve yerine istediği başka birisini oturtması hakkı vardır.
Çünkü üzerine sözleşme yapılandan bizzat kendisinin ve
naibinin/temsilcinin faydalanması hakkı vardır. Üzerine sözleşme
yapılandan faydalanma hususunda kendi yerine temsilcisini
oturtan kimseye, yaptığı, satın alınanı teslim alma
hususunda vekil tayin etmesi gibi caizdir.
Onun, evin içinde oturan kişinin normalinde yaptığı her şeyi,
mobilya, döşeme yapması, yemek yapması v.b. hakkıdır.
Ancak kiralayanın kiraladığı eve, kendisinden daha fazla
zarar veren birisini oturtması hakkı yoktur. Dolayısıyla
kiralayan mesela; çamaşırcı ya da demirci değilse, eve çamaşırcıları
ve demircileri oturtmaz. Çünkü onlar eve zarar verirler. Bu,
üzerine sözleşmenin yapıldığı menfaatten daha fazla
menfaattir. Zira sözleşme bu evin benzeri için bilinen bir
menfaat üzerine yapılmıştır. Sahibine haber vererek de
olsa, kira sözleşmesinin üzerine yapıldığı menfaatten
daha fazla bir menfaati tüketmesi ona caiz olmaz.
Evin oturmak için kiralanmasında, oturmak için olduğunun metne geçmesine
gerek yoktur. Bilakis bu hususta sözleşmenin mutlak olması
caizdir, oturma için olduğunun zikredilmesine ve sıfatına
gerek yoktur. Çünkü ev ancak oturmak için kiraya verilir.
onun zikredilmesine ihtiyaç duyulmaz, oturmada farklılık oluşur,
onu kontrol altına almaya gerek duyulmaz.
Evi kiralayanın, kiralama sözleşmesi müddetince evi başkasına kiraya
verme hakkı vardır. Kiralama sözleşmesi, müddeti, sözleşme
metnindeki farklılığa bağlı olarak farklı olur. Kiralama,
belirli bir şey karşılığı her ay üzerine olduğunda,
kiraya veren ve kiralayandan birisinin ancak her ayın sonunda
fesh etme hakkı vardır. Ancak ilk ayda, kiralama sözleşmesinin
mutlaklığına bağlıdır. Çünkü bilinir ki, sözleşmenin
ardından onun belirli bir ücret hakkı vardır. Ondan sonraki
aylarda o husustaki sözleşme eve girmeye –ki o evde oturmaktır-
bağlıdır. Eve girdiğinde ilk sözleşmede geçen sahih olur.
Eve girmezse ya da ilk ayın sonunda sözleşmeyi fesh ederse,
fesh olur. Eve girmek ayın içine terk edilirse, onun hakkında
sözleşmenin olmaması nedeni ile kiralama sabit olmamıştır.
“Evimi yirmi aylığına her ay şu kadar ücret karşılığı sana
kiraya veriyorum” derse caiz olur. Çünkü süre bellidir, ücreti
bellidir. İkisinden birinin hemen sözleşmeyi fesh etme hakkı
yoktur. Çünkü o süre tek bir süredir. Bir evi bir seneliğine
kiralarsa, sene dolmadan önce sözleşmeyi bozması belli
olunca, ona ücretin tamamını ödemesi zorunlu olur.
Bir kişi evini kiraya verdiğinde, kiraya verenin, kiralayanın kullanımına
elverişli bir şekilde evi teslim etmesi zorunludur. Evin
anahtarlarını teslim etmesi, banyonun fayanslanması, kapıların
çalışması, suyun akması ve evden yararlanma imkanı sağlayan
her şeyin yapılması ya da iyileştirilmesi için gerekli olan
her şeyin sağlanması gibi. Fakat menfaatlerden yararlanmak için,
portatif merdiven, ip, kova, su saati, elektrik sayacı gibi şeylerin
temini kiralayanın üzerinedir. Güzelleştirme ve süsleme ise
ikisinden birisine zorunlu değildir. Çünkü o olmaksızın da
yararlanmak mümkündür. Evin beyaza boyanması, kanalizasyonun
ve tuvaletin temizlenmesine gelince, kiralama esnasında bunlara
gerek var ise, onu yapmak kiraya verenin üzerinedir. Çünkü
bunlar faydalanmayı mümkün kılan hususlardandır. Eğer
onlar, kiralayanın fiili ile dolmuş ise, onları boşaltmak
kiralayanın üzerinedir. Çöplerin atılması, kiracının üzerinedir.
Kiraya veren, faydalanmayı mümkün kılan hususlardan kendisine şeriatın
vacib kıldığı hususların masraflarını kiracının ödemesini
kira sözleşmesinde şart koşarsa o şart, sözleşmenin
gerektirdiğine ters oluşundan dolayı fasiddir/geçersizdir.
Aynı şekilde kiralayan/kiracı da kiracının yapmak zorunda
olduğu şeyleri kiraya verenin ödemesini şart koşarsa, o şart
da sözleşmenin gerektirdiğine ters düşmesi nedeni ile
fasiddir/geçersizdir.
Kiraya veren ve kiralayan ya da ikisinden birisi öldüğünde, kiralama
aynı şekilde devam eder. Çünkü kiralama, hakkında sözleşme
yapılan selamette iken ölüm ile fesh olunmayan zorunlu bir sözleşmedir.
|