“Allah sana kitabı ve HİKMET’İ indirmiş ve SANA bilmediğini öğretmiştir. Allah’ın lütfu SANA gerçekten büyük olmuştur." ^{(Nisa 113)}

Ayette geçen muhatap sindeki tahsisi sanırım iyice görüyor ve bilmediği şeylerin öğretilmesinde Resulullahın tahsisi yapılıp bundan dolayı Allah’ın, Nebisine lütfu ve kereminin bolluğundan bahsedildiği anlaşılıyordu. Esasen kitap ve hikmet kelimelerinin arasındaki atıf vav’ının mugayyeratı, yani ayrıklığı gerektirdiğini daha önce anlatmış ve kitabın, hikmetten ayrı bir şey olması gerektiğinden bahsetmiştik. ^{(156 Hucciyetus Sünne, Abdulhalık,s.297 Geniş bilgi için bkz. 5. delil)}

Ayette kitap ve hikmetin, inzal fiilinde ortak mef-uller olduğunu görüyoruz. Yani; Allah kitabı indirmiştir, kitap vahiydir.

Hikmet, Kur-anın açıklaması olan beyanın ta kendisidir ki; bu görevin kendisine ait olduğunu bildiren Allah (cc), Resulüne bu hikmeti beyanı insanlara açıklamasını emretmiş ve şöyle buyurmuştur:

“Göklerde ve yerde olanların hepsi mülkün sahibi, mukaddes, aziz, hakim olan Allah’ı tesbih ederler. Çünkü ümmiler arasından kendilerine ayetlerini okuyan, onları temizleyen, onlara kitabı ve hikmeti öğreten bir Peygamber gönderen odur halbuki onlar önceden apaçık bir sapıklık içindeydiler.” ^{(Cuma 1-2)}

İşte Nebi (sav), öğrendiği bu gayri metluv vahyi insanlara öğretecek, Kur-anı Allah’ın kendisine öğrettiği şekilde açıklayacak, dine şerik olmayacaktı. Kur-anın beyanı Allah’a aitti ve Kur-anın bu beyanı Cebrail veya direk hitapla Resulullaha öğretilmiş, Kur-an Resulullaha talim ettirilmişti. Şöyle buyuruyor Allah Subhanehu:

“Battığı zaman and olsun yıldıza ki arkadaşınız (Muhammed) sapmadı ve batıla inanmadı. O kendi arzularına göre de konuşmaz. Onun konuşması kendisine vahyedilenden başkası değildir. Çünkü onu, kuvvetlinin kuvvetlisi ÖĞRETTİ.” ^{(Necm 1-5)}

İşte Cenabı Allah, gerek Kur-an ve gerekse Kur-anın açıklanması olan beyanını (sünnetin insanlara tebliğ edilmesini Resulüne farz kılmaktadır.

“Ey Resul, Rabbinden sana indirileni tebliğ et, eğer bunu yapmazsan onun elçiliğini yapmamış olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktır. Doğrusu Allah, kafirler topluluğuna hidayet vermez.” ^{(Maide 67)}

Hz. Musa (as)’ın yaptığı karşılıklı konuşmanın kitabından ayrı olduğuna dair Cenabı Allah şöyle buyuruyor

“(Allah) Ey Musa, dedi, ben risaletlerimle ve sana konuşmamla seni insanların başına seçtim. Sana verdiğimi al ve şükredenlerden ol.” ^{(Araf 144)}

Atıf edatı olan “vav” mugayyeratı gerektirir. Cenabı Allah işte bu atıf vav’ı ile (sin, lamelif, te), (kef, lamelif, mim, ye) kelimelerini ayırmıştır. Demek ki, Musa (as)’ın risaleleri ayrı şeydir, Allah (cc) ile konuşması da ayrı şeydir.

İşte böylece Cenabı Allah, insanları okuya, okuya bitmeyen bir teoriler yığını olarak Nebilerine indirmemiş, bilakis dinini fıtrata uygun insanların kaldırabileceği bir şekilde, kitaplarda külli bir kaideler, Nebilerin davranışlarında pratik yaşam olarak indirmiş ve kolaylaştırılmıştır.

Böylece şeriat, Allah’ın iki türlü hitabıyla oluşmuştur: Kitap ve beyan (Nebilerin sünnetleri) sözümüze eserinde parmak basan Çelebi şöyle der:“Nebiler, milletleri şeriatlarla mükellef kılar, şeriat ise iki şeyden oluşur: Biri Allah’ın kitabı, diğeri ise Nebisinin sünnetidir.” (161 Es- sünnetül İslamiyye, Rauf çelebi,s.51)

Şu bir gerçektir ki, Resulullah (as) kaybı bilmezdi . O, ancak Allah’ın bildirmesiyle kaybı bilir.(162 Ali İmran,179, Cin 26-27) Bu husus, Kur-anda şöyle ifadesini bulmaktadır:

“De ki: ben size Allah’ın hazineleri yanımdadır, demiyorum, gaybı da bilmem. Size ben bir meleğim de demiyorum. Ben bana vahyedilenden başkasına uymam.” ^{(Enam 50)}

“De ki: ben Peygamberlerin ilki değilim. Bana ve size ne yapılacağını da bilmem.” ^{(Ahkaf 9)}

“De ki: ben, Allah’ın dilediğinden başka kendime her hangi bir fayda veya zarar verecek güce sahip değilim. Eğer ben gaybı bilseydim elbette daha çok hayır yapmak isterdim ve bana hiçbir fenalık dokunmazdı.” ^{(Araf 188)}

Gayb olan şeylerden bir tanesi de kalplerden geçen duyguların, düşüncelerin bilgisidir. Gaybı bilmediği Kur-anda belirtilen sevgili Peygamberimiz hem kendisinin hem de ashabının ve diğer insanların bunu bilmeyeceğini açıklamış. (167 Enam 50) Cenabı Allah’ta, ister gizlensin ister açığa vurulsun bunu sadece kendisinin bileceğini ifade buyurmuştur. (168 Gafir 19; Neml 25, Bakara 284, Ahzab 54)

Nitekim, kalplerde olan duygu ve düşünceleri, yalan veya doğru söyleyenleri; Peygamberimizin bilmediği ve bilmeyeceği için Cenabı Allah, Nebisine şöyle hitap etmiştir:

“Allah seni affetti. Fakat doğru söyleyenler sana iyice belli olup sen yalancıları bilinceye kadar onlara niçin izin verdin.” ^{(Tevbe 43)}

Kişilerin imanında doğrumu, yalancımı olduğunu Resulullah bilemezdi. Zira bu hususta Allah (cc) kendisine henüz bir vahiyde bulunmamıştı. Henüz diyoruz, çünkü daha sonra bunları Hz. Peygambere Allah vahiyle bildirmiştir.

Demek ki, kalpteki fikir ve düşünceler, iman veya küfür ne Nebinin ne de diğer insanların bile bileceği bir şeydir. Zaten böyle olduğu için Cenabı Allah müminlere şöyle buyurmuştur:

“Ey iman edenler, Allah yolunda savaşa çıktığınız zaman, iyi anlayın iyi dinleyin. Size selam verene, dünya hayatının geçici menfaatine göz dikerek sen mümin değilsin demeyin.” ^{(Nisa 94)}

Ayetlerden şeksiz ve şüphesiz anlaşılıyor ki; Resuller ve diğer insanlar kalplerdeki iman ve küfrü diğer duygu ve düşünceleri bilemezler. Zaten bilebileceklerini iddia edenler, Kur-anın bu hakikatlarına kör kalmış olanlardır.

O halde şöyle bir soru sorulsa ne dersiniz: Peygamber gayb olan kalplerin bilgisini bilmediği, Allah bir vahiyle de bildirmediği halde Nebisine hiç “bil” der mi? Böyle bir soruya karşılık ne dersiniz?

Sanıyorum Cenabı Allah’ın şu ayetini okuyarak cevabını verirsiniz:

“Allah her insana, ancak gücü yettiği kadar sorumluluk yükler...” ^{(Bakara 286)}

“Ey Rabbimiz, gücümüzün yetmeyeceği işlerden bizi sorumlu tutma, bizi affet, bizi bağışla, bize acı.” ^{(Bakara 286)}

Nitekim Peygamber Efendimize Gaybla ilgili üç soru sorulmuş, Peygamber Efendimizde bunları yarın haber vereceğini söylemesi üzerine şu ayet nazil olmuştur:

“Allah’ın dilemesine bağlamadıkça; hiçbir şey için, bunu yarın yapacağım, deme.” ^{(Kehf 23-24)}